दोहा
श्रीगुरु चरन सरोज रज, निज मनु मुकुरु सुधारि।
बरनउं रघुबर बिमल जसु, जो दायकु फल चारि॥
बुद्धिहीन तनु जानिके, सुमिरौं पवन कुमार।
बल बुद्धि बिद्या देहु मोहिं, हरहु कलेस बिकार॥
चौपाई
जय हनुमान ज्ञान गुन सागर। जय कपीस तिहुं लोक उजागर॥
राम दूत अतुलित बल धामा। अंजनि पुत्र पवनसुत नामा॥
महाबीर बिक्रम बजरंगी। कुमति निवार सुमति के संगी॥
कंचन बरन बिराज सुबेसा। कानन कुंडल कुंचित केसा॥
हाथ बज्र और ध्वजा बिराजे। कांधे मूंज जनेऊ साजे॥
संकर सुवन केसरी नंदन। तेज प्रताप महा जग बंदन॥
विद्यावान गुनी अति चातुर। राम काज करिबे को आतुर॥
प्रभु चरित्र सुनिबे को रसिया। राम लखन सीता मन बसिया॥
सूक्ष्म रूप धरि सियहिं दिखावा। बिकट रूप धरि लंक जरावा॥
भीम रूप धरि असुर संहारे। रामचंद्र के काज संवारे॥
लाय सजीवन लखन जियाये। श्रीरघुबीर हरषि उर लाये॥
रघुपति कीन्ही बहुत बड़ाई। तुम मम प्रिय भरतहि सम भाई॥
सहस बदन तुम्हरो जस गावैं। अस कहि श्रीपति कंठ लगावैं॥
सनकादिक ब्रह्मादि मुनीसा। नारद सारद सहित अहीसा॥
जम कुबेर दिगपाल जहां ते। कबि कोबिद कहि सके कहां ते॥
तुम उपकार सुग्रीवहिं कीन्हा। राम मिलाय राजपद दीन्हा॥
तुम्हरो मंत्र बिभीषन माना। लंकेश्वर भए सब जग जाना॥
जुग सहस्र जोजन पर भानू। लील्यो ताहि मधुर फल जानू॥
प्रभु मुद्रिका मेलि मुख माहीं। जलधि लांघि गए अचरज नाहीं॥
दुर्गम काज जगत के जेते। सुगम अनुग्रह तुम्हरे तेते॥
राम दुआरे तुम रखवारे। होत न आज्ञा बिनु पैसारे॥
सब सुख लहै तुम्हारी सरना। तुम रक्षक काहू को डर ना॥
आपन तेज सम्हारो आपै। तीनों लोक हांक तें कांपै॥
भूत पिसाच निकट नहिं आवै। महाबीर जब नाम सुनावै॥
नासै रोग हरे सब पीरा। जपत निरंतर हनुमत बीरा॥
संकट तें हनुमान छुड़ावै। मन क्रम बचन ध्यान जो लावै॥
सब पर राम तपस्वी राजा। तिन के काज सकल तुम साजा॥
और मनोरथ जो कोई लावै। सोइ अमित जीवन फल पावै॥
चारों जुग परताप तुम्हारा। है परसिद्ध जगत उजियारा॥
साधु संत के तुम रखवारे। असुर निकंदन राम दुलारे॥
अष्ट सिद्धि नौ निधि के दाता। अस बर दीन्ह जानकी माता॥
राम रसायन तुम्हरे पासा। सदा रहो रघुपति के दासा॥
तुम्हरे भजन राम को पावै। जनम जनम के दुख बिसरावै॥
अंत काल रघुबर पुर जाई। जहां जन्म हरिभक्त कहाई॥
और देवता चित्त न धरई। हनुमत सेइ सर्ब सुख करई॥
संकट कटै मिटै सब पीरा। जो सुमिरै हनुमत बलबीरा॥
जै जै जै हनुमान गोसाईं। कृपा करहु गुरुदेव की नाईं॥
जो सत बार पाठ कर कोई। छूटहि बंदि महा सुख होई॥
जो यह पढ़ै हनुमान चालीसा। होय सिद्धि साखी गौरीसा॥
तुलसीदास सदा हरि चेरा। कीजै नाथ हृदय महं डेरा॥
दोहा
पवन तनय संकट हरन, मंगल मूरति रूप।
राम लखन सीता सहित, हृदय बसहु सुर भूप॥
Lyrics (English Transliteration)
Doha
Shri guru charan saroj raj, nij manu mukuru sudhari.
Baranau Raghubar bimal jasu, jo dayaku phal chari॥
Buddhiheen tanu janike, sumirau pavan kumar.
Bal buddhi bidya dehu mohi, harahu kalesa bikar॥
Chaupai
Jai Hanuman gyan gun sagar. Jai Kapis tihu lok ujagar॥
Ram doot atulit bal dhama. Anjani putra Pavansut nama॥
Mahabir bikram Bajrangi. Kumati nivar sumati ke sangi॥
Kanchan varan viraj subesa. Kanan kundal kunchit kesa॥
Hath bajra aur dhwaja viraje. Kandhe munj janeu saje॥
Sankar suvan Kesari nandan. Tej pratap maha jag bandan॥
Vidyavan guni ati chatur. Ram kaj karibe ko atur॥
Prabhu charitra sunibe ko rasiya. Ram Lakhan Sita man basiya॥
Sukshma roop dhari Siyahi dikhava. Bikat roop dhari Lanka jarava॥
Bhima roop dhari asur sanhare. Ramachandra ke kaj sanvare॥
Laya sajevan Lakhan jiyaye. Shri Raghubir harashi ur laye॥
Raghupati kinhee bahut badai. Tum mam priya Bharatahi sam bhai॥
Sahas badan tumharo jas gavai. Asa kahi Shripati kanth lagavai॥
Sanakadik Brahmadi munisa. Narad Sarad sahit Ahisa॥
Jam Kuber digpal jaha te. Kabi kobid kahi sake kaha te॥
Tum upkar Sugrivahi kinha. Ram milay rajpad dinha॥
Tumharo mantra Vibhishan mana. Lankeshwar bhaye sab jag jana॥
Jug sahastra jojan par Bhanu. Leelyo tahi madhur phal janu॥
Prabhu mudrika meli mukh mahi. Jaladhi langhi gaye acharaj nahi॥
Durgam kaj jagat ke jete. Sugam anugraha tumhare tete॥
Ram duare tum rakhware. Hot na agya binu paisare॥
Sab sukh lahai tumhari sarna. Tum rakshak kahu ko dar na॥
Aapan tej samharo aapai. Teeno lok hank te kanpai॥
Bhoot pisach nikat nahi avai. Mahabir jab naam sunavai॥
Nasai rog hare sab pira. Japat nirantar Hanumat beera॥
Sankat te Hanuman chhudavai. Man kram bachan dhyan jo lavai॥
Sab par Ram tapasvi raja. Tin ke kaj sakal tum saja॥
Aur manorath jo koi lavai. Soi amit jeevan phal pavai॥
Charon jug partap tumhara. Hai parsiddh jagat ujiyara॥
Sadhu sant ke tum rakhware. Asur nikandan Ram dulare॥
Ashta siddhi nau nidhi ke data. As var deen Janaki mata॥
Ram rasayan tumhare pasa. Sada raho Raghupati ke dasa॥
Tumhare bhajan Ram ko pavai. Janam janam ke dukh bisravai॥
Ant kal Raghubar pur jai. Jaha janma Haribhakt kahai॥
Aur devata chitta na dharai. Hanumat sei sarb sukh karai॥
Sankat katai mitai sab pira. Jo sumirai Hanumat balbeera॥
Jai jai jai Hanuman Gosain. Kripa karahu gurudev ki nai॥
Jo sat bar path kar koi. Chhutahi bandi maha sukh hoi॥
Jo yah padhai Hanuman Chalisa. Hoye siddhi sakhi Gaurisa॥
Tulsidas sada Hari chera. Kijai nath hriday maha dera॥
Doha
Pavan tanay sankat haran, mangal murti roop.
Ram Lakhan Sita sahit, hriday basahu sur bhoop॥
अर्थ (Meaning)
हनुमान चालीसा गोस्वामी तुलसीदास द्वारा रचित हनुमान जी की स्तुति है। इसमें 40 चौपाइयाँ और 2 दोहे हैं। हनुमान जी राम के परम भक्त, ज्ञान के सागर और अतुलित बलशाली हैं। वे संकट मोचन, रोग नाशक और भक्तों के रक्षक हैं। हनुमान चालीसा का पाठ मंगलवार और शनिवार को विशेष फलदायी माना जाता है।
Meaning (English)
Hanuman Chalisa is a devotional hymn to Lord Hanuman composed by Goswami Tulsidas. It consists of 40 verses (chaupais) and 2 couplets (dohas). Hanuman ji is the supreme devotee of Ram, ocean of knowledge and immensely powerful. He is the remover of troubles, destroyer of diseases and protector of devotees. Reciting Hanuman Chalisa on Tuesday and Saturday is considered especially auspicious.