श्रीरामचन्द्र कृपालु भजु मन हरण भवभय दारुणम्।
नवकञ्ज लोचन कञ्ज मुख कर कञ्ज पद कञ्जारुणम्॥
कन्दर्प अगणित अमित छबि नव नील नीरद सुन्दरम्।
पट पीत मानहु तडित रुचि शुचि नौमि जनक सुतावरम्॥
भजु दीनबन्धु दिनेश दानव दैत्य वंश निकन्दनम्।
रघुनन्द आनन्द कन्द कोशल चन्द दशरथ नन्दनम्॥
सिर मुकुट कुण्डल तिलक चारु उदार अंग विभूषणम्।
आजानु भुज शर चाप धर संग्राम जित खर दूषणम्॥
इति वदति तुलसीदास शंकर शेष मुनि मन रञ्जनम्।
मम हृदय कुञ्ज निवास कुरु कामादि खल दल गञ्जनम्॥
Aarti (English Transliteration)
Shri Ramachandra kripalu bhaju man haran bhavabhay darunam.
Navakanja lochana kanja mukha kar kanja pad kanjarunam॥
Kandarpa aganita amita chhabi nava neela neerada sundaram.
Pata peeta manahu tadita ruchi shuchi naumi janaka sutavaram॥
Bhaju deenabandhu dinesha danava daitya vansha nikandanam.
Raghunanda ananda kanda koshala chanda dasharatha nandanam॥
Sira mukuta kundala tilaka charu udara anga vibhushanam.
Ajanu bhuja shara chapa dhara sangrama jita khara dushanam॥
Iti vadati Tulsidas shankara shesha muni mana ranjanam.
Mama hridaya kunja nivasa kuru kamadi khala dala ganjanam॥
अर्थ (Meaning)
यह राम स्तुति गोस्वामी तुलसीदास जी द्वारा रचित श्रीरामचन्द्र जी की स्तुति है। "श्रीरामचन्द्र कृपालु भजु मन" - हे मन, कृपालु श्रीरामचन्द्र का भजन कर। वे भवभय (जन्म-मृत्यु के भय) रूपी दारुण (भयंकर) को हरने वाले हैं। उनके नेत्र नवीन कमल के समान, मुख कमल के समान, हाथ कमल के समान, और चरण लाल कमल के समान हैं। उनकी अगणित और असीम सुन्दरता कामदेव से भी अधिक है। वे नवीन नीले मेघ के समान सुन्दर हैं। उनके पीत (पीले) वस्त्र बिजली की शोभा के समान दीप्तिमान हैं। मैं जनक की पुत्री (सीता) के वर को नमन करता हूँ। हे मन, दीनबन्धु (दीनों के बन्धु), दिनेश (सूर्य), दानव और दैत्य वंश के विनाशक का भजन कर। वे रघुनन्द (रघुवंश के आनन्द), आनन्द के मूल, कोशल के चन्द्रमा और दशरथ के पुत्र हैं। उनके सिर पर मुकुट, कुण्डल, तिलक, और अन्य सुन्दर आभूषण हैं। उनकी भुजाएँ घुटनों तक लम्बी हैं और वे हाथ में बाण और धनुष धारण करते हैं। उन्होंने युद्ध में खर और दूषण को पराजित किया। तुलसीदास कहते हैं कि वे शंकर, शेष और मुनियों के मन को आनन्दित करने वाले हैं। हे राम, मेरे हृदय रूपी कुंज में निवास करें और काम आदि दुष्टों के दल को नष्ट करें।
Meaning (English)
This is the Ram Stuti (hymn in praise of Lord Rama) composed by Goswami Tulsidas. "Shri Ramachandra kripalu bhaju man" - O mind, worship the merciful Lord Ramachandra. He removes (haran) the terrible (darunam) fear of worldly existence (bhavabhay). His eyes are like fresh lotuses (navakanja lochana), his face is like a lotus (kanja mukha), his hands are lotus-like (kar kanja), and his feet are like reddish lotuses (pad kanjarunam). His countless and limitless beauty (chhabi) surpasses even Kamadeva (the god of love). He is as beautiful as a fresh blue cloud (nava neela neerada). His yellow garments (pata peeta) shine like lightning (tadita ruchi). I bow (naumi) to the beloved husband (vara) of Janaka's daughter (Sita). O mind, worship (bhaju) the friend of the meek (deenabandhu), the sun among men (dinesha), the destroyer (nikandanam) of the demon race (danava daitya vansha). He is the joy of the Raghu dynasty (Raghunanda), the root of bliss (ananda kanda), the moon of Kosala kingdom (koshala chanda), and the son of Dasharatha (dasharatha nandanam). He wears a crown (mukuta) on his head (sira), earrings (kundala), tilaka (sacred mark), and other beautiful ornaments (anga vibhushanam). His arms (bhuja) extend to his knees (ajanu), and he holds arrows (shara) and a bow (chapa). He defeated (jita) Khara and Dushana in battle (sangrama). Tulsidas says (iti vadati) that he delights the minds (mana ranjanam) of Shankara (Shiva), Shesha (the serpent), and sages (muni). O Rama, please reside (nivasa kuru) in the grove (kunja) of my heart (hridaya) and destroy (ganjanam) the evil forces (khala dala) like desire (kama) and others.